Myślę, że mogę zaryzykować tezę, że większość osób w ciągu życia doświadczyło lub doświadczy co najmniej jednego napadu paniki.

Pojedyncze doświadczenie napadu paniki, choć związane z przejściowym dyskomfortem, a być może budzące także niepokój nie jest definiowane jako zaburzenie. Dopiero powtarzające się napady paniki, które ograniczają funkcjonowanie powinny skłonić do poszukania pomocy u psychiatry lub psychoterapeuty.

Czy każdy “napad paniki” jest napadem paniki ?

Określenie napad paniki przeszło do języka potocznego i często używane jest w szerokim kontekście.

W języku medycznym napad paniki oznacza trwający najczęściej od kilku do kilkunastu minut, pojawiający się w sposób nieoczekiwany skrajnie nasilony lęk z towarzyszącym poczuciem zagrożenia życia lub utraty kontroli nad swoim zachowaniem. W tym miejscu należy zaznaczyć, że jednym z przejawów doświadczanego lęku są liczne dolegliwości somatyczne takie jak między innymi : kołatanie lub przyśpieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, drżenie mięśni, zaburzenia widzenia spowodowane rozszerzeniem źrenic, potliwość, przyśpieszenie i spłycenie oddechu.

Wymienione powyżej objawy somatyczne nie są charakterystyczne tylko dla emocji lęku i pojawiają się również w innych intensywnych stanach emocjonalnych m.in złości.

Określenie przeżywanych emocji nie zawsze jest łatwe, często wymaga uważności, umiejętności nazywania emocji, łączenia ich z wywołującymi je myślami i sytuacjami.

Dlaczego pojawiają się napady paniki ?

Na to pytanie można odpowiedzieć na dwa sposoby.

Za napady paniki odpowiada wyrzut adrenaliny – hormonu wydzielanego do krwi w sytuacji zagrożenia, mającego na celu przygotować organizm do walki albo ucieczki. Tłumaczy to szereg objawów pojawiających się kiedy odczuwamy lęk. Podwyższone ciśnienie tętnicze i tętno, wzmożone napięcie mięśni mają przygotować organizm do intensywnej pracy. Mechanizm ten jest bardzo ważny dla przetrwania. W związku z tym można powiedzieć, że podstawą napadów paniki nie jest patologiczny charakter lęku ale fakt, że pojawia się on w sytuacjach, które nie niosą ze sobą zagrożenia.

Adrenalina jest hormonem, który utrzymuje się we krwi zaledwie kilka minut. Napady paniki często trwają dłużej. Spowodowane jest to faktem podtrzymywania wyrzutu adrenaliny przez generujące lęk myśli, takie jak: “mam zawał (…) zaraz umrę (…) duszno mi, zaraz się uduszę (…) czuję jak rośnie mi ciśnienie krwi, dostanę udaru (…) tracę kontrolę nad swoim zachowaniem, oszaleję” itd. Przerwanie ciągu katastroficznych myśli doprowadza do zatrzymania wyrzutu adrenaliny, ustąpienia lęku i jego fizycznych przejawów.

Odpowiadając na pytanie o genezę napadów paniki można odpowiedzieć jeszcze w inny sposób. Osoby cierpiące na lęk paniczny często zastanawiają się jak to możliwe, że zaburzenie objawiło się u nich akurat w danym momencie, co może za tym stać, czy odpowiadają za to geny czy stres, który odczuwają w związku z trudną sytuacją osobistą albo zawodową.

Etiologia zaburzenia lękowego z napadami paniki nie jest wyjaśniona.

Częste występowanie zaburzenia wśród krewnych wskazuje na udział czynników genetycznych. Przypuszcza się, że zaburzenie to powstaje w wyniku interakcji czynników biologicznych ( w tym genetycznych), psychologicznych i środowiskowych.

W jakich chorobach mogą występować napady paniki ?

Napady paniki mogą być głównym objawem zaburzeń lękowych ale zdarza się, że są przejawem schorzeń somatycznych.

Do zaburzeń tych zaliczamy: nadczynność tarczycy, zaburzenia rytmu serca ( np. napadową tachykardię), wypadanie płatka zastawki dwudzielnej, astmę oskrzelową, hipoglikemię, zaburzenia elektrolitowe, zespół Cushinga, pheochromocytomę, częściowe napady padaczkowe, niedoczynność lub nadczynność przytarczyc.

Zdarza się także, że napady paniki występują jako objaw zatrucia substancjami psychoaktywnymi takimi jak : kokaina, amfetamina lub kofeina albo są objawami odstawienia : alkoholu, benzodiazepin lub opiatów.

Rozpoznanie zaburzeń lękowych wymaga wykluczenia somatycznej przyczyny napadów paniki.

Jak sobie radzić z napadami paniki ?

Postępowanie w leczeniu omawianych zaburzeń lękowych zależy od różnych czynników. Możemy zaliczyć do nich częstość występowania napadów paniki i ich wpływ na codzienne funkcjonowanie, współwystępowanie z innymi zaburzeniami, tolerancję i skuteczność leczenia farmakologicznego czy w końcu preferencje danej osoby odnośnie leczenia.

W leczeniu stosujemy leki przeciwdepresyjne, które nie mają działania uzależniającego. Efekty leczenia pojawiają się średnio po 4-6 tygodniach regularnego przyjmowania leków. Leczenie powinno trwać około roku od momentu uzyskania poprawy. Tak długotrwała farmakoterapia ma na celu ograniczenie ryzyka nawrotu objawów.

Leczenie farmakologiczne powinno być włączone u osób doświadczających częstych, występujących kilka razy dziennie albo wiele razy w tygodniu, napadów paniki.

Innym sposobem leczenia jest psychoterapia. W szczególności zalecana jest terapia poznawczo – behawioralna. Terapia nastawiona jest m.in na psychoedukację, naukę kontrolowania katastroficznych myśli podtrzymujących napady paniki, ekspozycje na sytuację wzbudzające lęk (np. zatłoczone miejsca, z których w razie napadu paniki trudno byłoby się wydostać).

Podsumowując

Napady paniki stanowią główny objaw zaburzeń lękowych. Są często występującym zaburzeniem, które dzięki farmakoterapii i współczesnym metodą terapeutycznym u większości chorych daje się wyleczyć.